Әҙәм һәм Һауа

Аллаһ Тәғәлә Әҙәмде үҙе яралта. “Мин кешене ҡуйы һәм төҫөн үҙгәр­теүсән балсыҡтан ҡойоп яһайым, – ти фәрештәләренә. – Тейешле һынды эшләгәс, уға Үҙемдең йәнемде өрәм. Алдында хөрмәт менән баш эйегеҙ”. Барлыҡ фәрештәләр әйтелгәнде үтәй. Иблис кенә уларға ҡушылыуҙан баш тарта. “Эй, Раббым, Һин мине – уттан, ә әҙәм балаһын балсыҡтан бар иттең. Уның алдында баш эйәһем юҡ”, – тип тәкәбберлек күрһәтә. Бы­ның өсөн Иблис Аллаһ Тәғәләнең мәң­гелек асыуына дусар була. “Үҙең­де һәм Әҙәмдең һине тыңлаған тоҡомдарын тамуҡтың мәңгелек хө­кө­мө көтә, – ти Раббыбыҙ. – Ә Минең ҡолдарымды үҙеңә әүрәтә алмаҫ­һың”.

Әҙәм балаһы йәннәттә һис тә тын­ғылыҡ таба алмаған. Яңғыҙлыҡтан күңеле һыҙлаған. Ә бер саҡ уянып китһә, баш осонда бер кеше ултыра икән (Аллаһ уны Әҙәмдең ҡабырға­һынан яһаған). “Кем һин?” – тип һо­раған Әҙәм. “Мин – ҡатын”. “Ни өсөн яратылдың?” “Һиңә йыуаныс булыр өсөн”.

Анабыҙ Һауаның шулай ҡабыр­ға­нан яратылыуына бәйле пәйғәмбә­ребеҙ Мөхәммәт ғәләйһис-сәләм аҙаҡ ошондай һүҙҙәр әйткән: “Ҡатын-ҡыҙға изгелекле булығыҙ. Ул бөгөлөп тор­ған ҡабырғанан яһалған. Әгәр был ҡыйышлыҡты турайтырға тырышһа­ғыҙ, уны һындырырһығыҙ. Ә инде шул килеш ҡалдырһағыҙ, кәкрелек бөтмәҫ. Тимәк, ҡатын-ҡыҙҙы аңлау, уға ҡарата сабыр, изгелекле булыу мөһим”.

Аллаһ Тәғәлә Әҙәм менән Һауаға йәннәттә бер ағастыҡынан башҡа барлыҡ емеште ашарға рөхсәт иткән. Ҡөрьәндә был тыйылған аҙыҡтың исеме аталмаған, сөнки уны белеү­ҙән һис кемгә файҙа булмаҫ, тип ҡарар ителгән. Әҙәм менән Һауаның бәхетенә көнләшкән Иблис уларҙы барлыҡ бәрәкәттән мәхрүм итеү маҡ­сатында хәйләкәр план ҡорған. Һө­ҙөмтәлә ир менән ҡатын, шайтан ҡот­ҡоһона бирелеп, тыйыл­ған емеш­тән ауыҙ иткән. “Быны эшләргә яра­ма­ғанлығы хаҡында әйтмәнемме? Шайтандың һеҙгә дошман икәнлеге, изгелек теләмәгәнлеге тураһында белдермәнемме?!” – тип шелтә бел­дергән Раббыбыҙ. Әҙәм менән Һауа гонаһтарын ғәфү итеүҙе үтенеп, Ал­лаһҡа тәүбә ҡылған. “Һеҙ Ергә төшәһегеҙ. Уның рәхәтлеге менән үлгәнгә тиклем файҙаланырһығыҙ”, – тигән Раббыбыҙ. Ошолай Әҙәм ме­нән Һауаға, шулай уҡ Иблискә йән­нәт­те ҡалдырырға бойорола. Бер-бе­реһенә дошман булараҡ, улар һәр ваҡыт үҙ-ара көрәш алып барасаҡ.

Ергә төшөп, бөтөнләй икенсе тормош башлаған Әҙәм менән Һауаның Хабил менән Ҡабил исемле улдары хаҡында хикәйәт бар. Ғәрәп тарих­сы­һы Мөхәммәт ибн Исхаҡтың (922 – 1005) әйтеүенсә, ғаилә башлығы ба­ҡыйлыҡҡа күсер алдынан улы Шисҡа тәүлектең төрлө мәлендә ниндәй до­ғалар ҡылырға кәрәклеген аңлатҡан. Ғөмүмән, Әҙәмдең барлыҡ тоҡомо ошо улынан таралған тип раҫлана. “Шис” һүҙе “Аллаһтың мәрхәмәте” тигән төшөнсәне бирә.

Ислам ғалимы, хоҡуҡ белгесе Ибн Касир (1301 – 1373) билдәләгәнсә, Әҙәм ғәләйһис-сәләм йома көндө баҡыйлыҡҡа күскән. Фәрештәләр йән­нәттән уны бәлзәмләү өсөн матдә, кәфен алып килгән. Мәйетте йыуып, төрөп, бәлзәм менән эшкәрткәндәр. Унан ерҙә соҡор ҡаҙғандар. Янында доға ҡылып, мәйетте ҡәбергә төшөр­гәндәр ҙә ер менән ҡаплағандар. “Эй, Әҙәм балалары! – тип өндәшкән улар кешеләргә. – Ерләү йолаһы ошолай була, шулай дауам итергә тейеш­һегеҙ”.

Әҙәм баҡыйлыҡҡа күскәс, уның юлын өҙмәү бурысы улы Шискә тапшырыла. Артабан был

сылбырҙы быуындың йәш вәкилдәре Ануш, Кайнин, Михлайил, Йард һәм башҡалар дауам

итә.