Етмеш төрлө һөнәр ҙә аҙ уға!

Физкультурниктар көнөнә

Етмеш төр һөнәр ҙә аҙ уға

Краснодар өлкәһенең Славянск-на-Кубани ҡалаһы менән легендар Шәкирйән Мөхәмәтйәновтың тыуған ауылы Ҡунаҡбайҙы нимә берләштерә, тигеҙме? Билдәле спортсы, илем, телем (башҡорт теле!) тип янған башҡорт рухлы Александр Шумков бәйләй был төбәктәрҙе. Әйткәндәй, яҡташыбыҙ Шакирйән Мөхәмәтйәновтың ыруҙашы булыуы менән сикһеҙ ғорурлана. Александр Всеволодович менән Рәмзилә Рәхим ҡыҙының улдары Саша бәләкәйҙән шуҡ була. 5-се класта Мансур Хиса улы Имамутдиновтың грек-рим көрәше буйынса күнекмәләренә  йөрөй башлай ул. Башҡортостанда йәшәйгеҙ, милли көрәштең ни икәнен дә белергә тейешһегеҙ, тип, тренер  малайҙарҙы уға ла өйрәтә. Әлбиттә, үҙ-үҙеңде һынау өсөн иң шәп урын – ул һабантуй майҙаны. Ул ваҡытта бала-саға араһында еңеүсегә төп бүләк – бер шешә лимонад  менән бешкән  тауыҡ йомортҡаһы. Унлаған шешә һәм йомортҡа эләктергәнен көлөп хәтерләй бөгөн Александр. Һуңынан иһә,һабантуйҙарҙың абсолют чемпионы булып, лимонад урынына бихисап тәкәләр ала.

10 август билдәләнгән Физкультурниктар көнө менән яҡташыбыҙҙы ла ҡотланыҡ, сөнки ул сәнғәт һәм мәҙәниәт колледжында физик тәрбиә буйынса етәксе. Эшендә Александр ябай нормативтар һәм программа менән сикләнмәй,  студенттары ҡала һәм районда үткән төрлө сараларҙа әүҙем ҡатнашып, призлы урындар яулай.

Шулай уҡ Александр Шумков йәш-елкенсәкте көрәш серҙәренә төшөндөрә.Оҙаҡ йылдар ул балалар һәм үҫмерҙәр спорт мәктәбендә дзюдо дәрестәрен алып барған. Александр Шумковтың өйрәнсектәре  Башҡортостан, Рәсәй буйынса үҙҙәрен һынатмай.  Фидан Баҡыев Туймазыла билбауҙар менән көрәш буйынса  Башҡортостан беренселегенә сыҡҡан. Дзюдо һәм самбо буйынса Башҡортостандың 6 тапҡыр чемпионы Азалина Сафина һәм самбо буйынса Башҡортостандың 2 тапҡыр чемпионы, билбауҙар менән көрәш буйынса Башҡортостан, Рәсәй чемпионы, спорт мастеры Әлфинә Фәхретдинова кеүек йондоҙҙарҙы матбуғатыбыҙҙа ғорурлыҡ менән телгә алабыҙ.

Александр уҡтан атырға ла өйрәтә. Барлыҡ бәйгеләрҙә үҙе лә сағыу сығыштар яһай.”Әлегә уҡтан атыу профессиональ спорт төрҙәренә индерелмәгән, ул бары халыҡ фольклорының бер йүнәлеше кеүек кенә иҫәпләнә.Әммә киләсәктә был матур шөғөлдө шул уҡ дзюдо, көрәш кеүек спорт уйындары рәтендә күрербеҙ, тигән өмөт бар һәм был юҫыҡта эштәр алып барыла ла,”- ти Александр Александрович.

Александр Шумков әүҙем йәмәғәт эшмәкәре булараҡ та билгеле.Учалы районы башҡорттар ҡоролтайының башҡарма комитеты рәйесе Мозафар Ҡадировтың спорт буйынса урынбаҫары,  комитет һәм президиум ағзаһы ла ул. Был йәһәттән Александр күп йыйын-бәйгеләрҙе үткәреүгә  күп көс һала. Төрлө сараларҙа судья булып, бәйгеселәрҙе баһаларға йыш тура килә уға.

-“Баҡшай мәргәне”, “Олотау йыйыны” кеүек сараларҙы уҙғарыуҙа ҡатнашабыҙ. Радик Зәйнуллин, Ғайсар Ғәлин һәм башҡа арҙаҡлы яҡташтарыбыҙ иҫтәлегенә турнирҙар ойошторабыҙ. Күптән түгел табын ырыуы тоҡомдарын йыйған VI регион-ара “Табын-фест 2024” йәштәр фестивален үткәреүҙә ҡатнаштыҡ, унда Ғәҙелша ауылында тыуып үҫкән Заһит Шакиров “Табын батыры” титулына лайыҡ булды,-“ ти ул.

Яҡташыбыҙ менән һоҡланырлыҡ йәнә бер яғы – ул башҡорт телен өйрәнеүҙе, үҫтереүҙе хуп күрә һәм был йүнәлештә әүҙем  эшләй. Александр районыбыҙҙың башҡорттар ҡоролтайы фатихаһы менән ҡалабыҙҙа башҡорт телен өйрәнеү курстарын асҡан. Әле башҡорт телен өйрәнеү буйынса осрашыуҙар Учалы филармонияһында үтә. “Был курсты беҙ Башҡорт теле һәм мәҙәниәте көнөнә бағышлап асҡайныҡ. Дәрес  йома кис үтә. Унда социаль учреждение етәкселәре, шәхси һәм йәмәғәт ойошмалар ағзалары һәм, ғөмүмән,  башҡорт теленә битараф булмаған кешеләр яҙылды. Балалары менән киләләр, быныһы бигерәк тә ҡыуаныслы. Шуны аңларға тейешбеҙ: физик мәҙәниәт булһынмы ул, туған телде өйрәнеүме – барыһын да балаларҙан талап итер алдынан үҙебеҙ уларға үҙ тәжрибәбеҙҙә күрһәтергә тейешбеҙ. Шуныһы ҡыҙыҡ, сит яҡтарҙа йәшәп ҡайтҡан яҡташтарыбыҙ беҙҙең башланғысҡа ҡуш ҡуллап ҡушыла, ә бына ғүмер буйы төбәктән сыҡмаған бәғзе кешеләр  телде лә онотоп бөткәндәр, иҫкә төшөргөләре лә килмәй. Кем телде киңерәк ҡулланырға, хата әйтеп ебәрмәйем тип оялмай һөйләшергә теләй, беҙҙең осрашыуҙарға ҡушылырға саҡырабыҙ,”- ти ул.

Александр Шумковтың хыялдары күп –башҡорт телен киңәйтеү, көрәш, уҡтан атыуҙы районыбыҙҙың күберәк ауылдарында йәйелдереү һәм үҫтереү. Был, әлбиттә, сығымдар ҙа талап итә.  Шөкөр, БР Башлығы Р.Ф.Хәбировтың тырышлығы менән төрлө конкурстар күбәйә генә бара, күләмдәре арта. Маҡсаттарын тормошҡа ашырыу өсөн Александр Шумков коммерцияға нигеҙләнмәгән  автоном ойошма асып, грант конкурстарында  ҡатнашыуҙы һынап ҡарай  башлаған. Һәр яҡлап килгән яҡташыбыҙ Александр Шумковҡа уңыштар ғына теләп ҡалабыҙ.

                 Әлиә Усманова, Учалы ҡалаһы.